SANTIGWAR
Parabulong, paramundag sagkod para-ukag an ang apoon namo: dahilan kun tangata bisto kami kan ang manga tawo. Iunga mo sana kung sari si Tiyang Edad ta sasabihon nira an ang baluy niya, baluy man namo. Ku sadit pa ak0 (hanggan pa man nguwan na gusgos na ako), ki Nanay ako nagpapabulong pag namamatean kong mainit-init na an ang inga-inga ko-- indikasyon na manga magkapirang oras na sana, pupunan na akong silyaban sa kalintura.
.
Una, migpa-uyop muna ako sa ampupuro. Migtimu-timo iya sa orasyon sagkod salitan man kan sa pag-uyop na gigibuhon niya manga tulong beses. Pag diri pa ako ma'ray, sasantigwaron na niya ako. Dakol na klase an ang pag-santigwar. Agko ibang mga parabulong na nagtatawas (amo adi su kandilang pinatuturo sa tubig); agko naggagamit sa itlog o kaya tupasi na patitindugon; an man iba nagtatakpul-takpol sa pael o kaya dahon; asin iba pa man na mga manlaen-laen na mga seremonya sa pagtaboy kan ang mga encanto, lamang-lupa, o tawong lipod na nakaiba sa tawo. Si Nanay, naggagamit iya sa pinggan.
.
Kukuritan niya adtu sa tulong krus tapos iaatupar su plato sa ampupuro, lalawgon, rurug'an, siko, kamot, buros, talikukuran, binti, tuhod sagkod siki labing nangangadyi (na kanako bagana baga nagpapatabid sa igin ta malakarungog kan an kauryan kan mga tinitimo niyang agko -s). Dangan itatapat na niya sa kalayo saka uulaton na magkaporma su mga rinukit-dukit na lana. Pagkatapos, "migtukod" na iya kung tauno nailang su pasiyente. Siyempre, agko mga "tukod" na nagbido sa tubig, naniggid na lawod, nakabagat sa apo, o kaya nakatinak sagkod dakokl pang mga manlaen-laen na dahilan.
.
Alagad, makakangalas ta natutukran man nanggad niya kung uno talaga nangyari. Arog ku minsan na nag-iyan ako sadto sulong, pauno kaya niya adto natukran? Lalayidan niya ako sa uring ku pinagtutuban, pa-kurus, sa ampupuro, angog, ruruggan, buros, liog, kamot, tuhod saka siki. Kina-udmaan kan, maray na a pagmati ko.
.
Arug man kuno kadi an ang pagsantigwar, sabi ni Kristian Cordero na pinsan ko, na usad man sa mga nagpapasantigwar kadto ki Nanay. An ang buong proseso kuno kan ang santigwar bagana kanta, bagana man tula. Sabi pa niya, an kunong mga parasurat mga parasantigwar man. Pero bukong mga taong lipod an ang pinalalayas sa awak kundi mga elementong nagpaparaot, nagpapahelang kan ang banwaan, kan ang kultura. Huli kadi, migluwas iya sa koleksiyon ka bago niyang mga rawitdawit sa Bikol sagkod Filipino ka Pebrero. Amo adi a kobre ka libro:
.
Una, migpa-uyop muna ako sa ampupuro. Migtimu-timo iya sa orasyon sagkod salitan man kan sa pag-uyop na gigibuhon niya manga tulong beses. Pag diri pa ako ma'ray, sasantigwaron na niya ako. Dakol na klase an ang pag-santigwar. Agko ibang mga parabulong na nagtatawas (amo adi su kandilang pinatuturo sa tubig); agko naggagamit sa itlog o kaya tupasi na patitindugon; an man iba nagtatakpul-takpol sa pael o kaya dahon; asin iba pa man na mga manlaen-laen na mga seremonya sa pagtaboy kan ang mga encanto, lamang-lupa, o tawong lipod na nakaiba sa tawo. Si Nanay, naggagamit iya sa pinggan.
.
Kukuritan niya adtu sa tulong krus tapos iaatupar su plato sa ampupuro, lalawgon, rurug'an, siko, kamot, buros, talikukuran, binti, tuhod sagkod siki labing nangangadyi (na kanako bagana baga nagpapatabid sa igin ta malakarungog kan an kauryan kan mga tinitimo niyang agko -s). Dangan itatapat na niya sa kalayo saka uulaton na magkaporma su mga rinukit-dukit na lana. Pagkatapos, "migtukod" na iya kung tauno nailang su pasiyente. Siyempre, agko mga "tukod" na nagbido sa tubig, naniggid na lawod, nakabagat sa apo, o kaya nakatinak sagkod dakokl pang mga manlaen-laen na dahilan.
.
Alagad, makakangalas ta natutukran man nanggad niya kung uno talaga nangyari. Arog ku minsan na nag-iyan ako sadto sulong, pauno kaya niya adto natukran? Lalayidan niya ako sa uring ku pinagtutuban, pa-kurus, sa ampupuro, angog, ruruggan, buros, liog, kamot, tuhod saka siki. Kina-udmaan kan, maray na a pagmati ko.
.
Arug man kuno kadi an ang pagsantigwar, sabi ni Kristian Cordero na pinsan ko, na usad man sa mga nagpapasantigwar kadto ki Nanay. An ang buong proseso kuno kan ang santigwar bagana kanta, bagana man tula. Sabi pa niya, an kunong mga parasurat mga parasantigwar man. Pero bukong mga taong lipod an ang pinalalayas sa awak kundi mga elementong nagpaparaot, nagpapahelang kan ang banwaan, kan ang kultura. Huli kadi, migluwas iya sa koleksiyon ka bago niyang mga rawitdawit sa Bikol sagkod Filipino ka Pebrero. Amo adi a kobre ka libro:
Para sa detalye, kontakon man iya dayday sa boronyog@yahoo.com o kaya suratan iya sa Parokya ni San Antonio de Padua, San Francisco, Ciudad nin Iriga 4431.
Comments